Welke rol moet kernenergie spelen in de energiemix? De antwoorden op deze vraag verschillen per land en in de loop der tijd. Hoewel het beleid en de acceptatie over de hele wereld gevarieerd blijven, groeit de belangstelling voor zowel gevestigde als nieuwe reactortechnologieën , zelfs in sommige landen die van oudsher terughoudend waren. De opkomst van intensieve kunstmatige intelligentie (KI) is een deel van de verklaring van deze hernieuwde interesse, maar er is ook een bredere erkenning dat een grotere nucleaire energiecapaciteit de wereld kan helpen om de elektriciteitsopwekking te verhogen en tegelijkertijd  decarbonisatie te bevorderen. Wij bieden vier inzichten om investeerders te helpen te navigeren in het evoluerende landschap rond kernenergie en investeringsmogelijkheden te verkennen.

1. De wereldwijde heropleving van kernenergie wordt versterkt door de noodzaak om de concurrerende eisen op het gebied van energiezekerheid, betrouwbaarheid en decarbonisatie in overeenstemming te brengen

Volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) staat er een 'tijdperk van elektriciteit' voor de deur, 'gevoed door de groeiende industriële productie, het toenemende gebruik van airconditioning, de toenemende elektrificatie en de uitbreiding van datacenters wereldwijd'. Kernenergie maakt deel uit van de oplossing om aan deze vraag te voldoen en tegelijkertijd de energietransitie te bevorderen.

Een paar kenmerken prikkelen de voorstanders van kernenergie. Kernenergie is koolstofarm. En zij kan vrijwel ononderbroken worden geproduceerd, met een stabiele basisbelasting als aanvulling op het aanbod van meer variabele hernieuwbare energiebronnen, zoals zonne- en windenergie.

Een andere drijvende kracht achter de heropleving van kernenergie was de reactie op de Russische invasie van Oekraïne in 2022. Dit heeft voor veel landen, met name in Europa, geleid tot de hoogste prioriteit voor onafhankelijkheid en zekerheid op energiegebied. Dit omvat een verschuiving van het beleid op het gebied van kernenergie, ook in landen die na een ernstig nucleair ongeval in Japan in 2011 besloten hadden om kernenergie geleidelijk af te schaffen, waardoor de angst voor veiligheid opnieuw werd aangewakkerd. De bezorgdheid over nucleaire ongevallen blijft in sommige landen een belangrijke reden achter de terughoudendheid om kernenergie te gebruiken.

Kernenergie produceert wereldwijd ongeveer 10% van de elektriciteit, en bijna 20% in geavanceerde economieën. Volgens de "World Energy Outlook van het IEA" van 2024 zal het aandeel van de totale elektriciteitsopwekking in 2050 naar verwachting bijna 10% blijven. Het stabiele aantal koppen kan de enorme hoeveelheid activiteiten in de industrie verhullen, zoals de bouw van nieuwe centrales en het beheer van verouderde reactoren in geavanceerde economieën, waar het grootste deel van de nucleaire vloot in de wereld woont.

De belangstelling voor kernenergie komt uit landen langs het spectrum. De VS, Frankrijk en China – de top drie kernenergieproducenten van de wereld – hebben allemaal uitbreidingsplannen. Een aantal landen in Zuidoost-Azië en Afrika onderzoekt ook de ontwikkeling van kernenergie. Als nieuwste teken van een mondiale verschuiving heft de Wereldbank haar decennialang durende verbod op de financiering van kernenergie op en overweegt de Aziatische Ontwikkelingsbank een soortgelijke stap te zetten. De investeringen in kernenergie wereldwijd zijn de afgelopen vijf jaar wereldwijd al met 50% gestegen. Het IEA heeft voorspeld dat de mondiale nucleaire capaciteit in 2050 waarschijnlijk zal toenemen. De afgelopen maanden is er voortdurend nieuws geweest over veranderingen in het beleid inzake kernenergie en over afspraken over kernenergie, waarbij vaak technologiebedrijven betrokken waren.

“Datacenters van big tech hebben 24 uur per dag ononderbroken stroom nodig. Van de belangrijkste soorten brandstof die op verzoek ononderbroken stroom kunnen leveren, genereert alleen kernenergie geen CO2-uitstoot. Hoe meer een technologiebedrijf zich inzet voor het bereiken van een CO2-neutraliteitsdoelstelling, hoe groter de kans dat het kernenergie gebruikt", zegt Mark Casey, vermogensbeheerder. 

2. Investeerders moeten zich te midden van de hype over nieuwe nucleaire technologieën blijven concentreren op de realiteit.

Hoge kosten en lange levertijden zijn de afgelopen jaren twee belangrijke uitdagingen bij de bouw van kerncentrales, met name voor gevestigde marktleiders. Van slechts een handvol nucleaire projecten is West-Europa en Noord-Amerika sinds 2005 begonnen met de bouw, en bestaande bouwprojecten zijn aanzienlijk duurder dan geraamd en vertraagd. De bouw van kerncentrale 3 en 4 van Vogtle In de VS nam 14 jaar in beslag  – zeven jaar achter op schema  – en kostte meer dan 30 miljard dollar, meer dan het dubbele van de oorspronkelijke schatting.

De laatste tijd worden kleine modulaire reactoren (SMR's) aangeprezen als een veelbelovende oplossing. In theorie kunnen modules van kleine reactoren relatief eenvoudig in fabrieken worden geproduceerd en ter plaatse worden samengesteld  – goedkoper en sneller. Voorstanders stellen dat de omvang en het ontwerp van de SMR-technologie waarschijnlijk de omvang van toevallige stralingslekken beperken en tegelijkertijd het risico van een catastrofale meltdown voorkomen.

De aantrekkingskracht van SMR's vloeit ook voort uit hun unieke gebruiksscenario's, zoals het herbestemmen van kolencentrales en het leveren van elektriciteit aan afgelegen gemeenschappen. Toch is SMR-technologie geen wondermiddel en ook geen snelle oplossing. In het verleden zijn er pogingen ondernomen om kleine kernreactoren te ontwikkelen en veel van die projecten hebben te kampen gehad met economische en technische problemen. SMR's brengen ook specifieke veiligheidsuitdagingen met zich mee in verband met nieuwe aspecten van voorgestelde ontwerpen. Bij recentere SMR-projecten is ook sprake geweest van kostenoverschrijdingen en vertragingen.

Een nieuwe generatie kleine reactoren kan wel deel uitmaken van de geavanceerde nucleaire technologiesuite, maar de commerciële levensvatbaarheid is nog jaren – zo niet decennia – weg. De Amerikaanse Energy Information Administration verwacht dat de eerste SMR in 2030 beschikbaar zal zijn, met geschatte totale overnight kosten (totale bouwkosten exclusief rentelasten tijdens de bouw en ontwikkeling van de installatie) van meer dan USD 9000 per kilowatt – hoger dan de meeste nieuwe technologieën voor elektriciteitsopwekking. 

Kernfusie, een proces waarbij twee lichte atoomkernen samen een enkele zwaardere vormen terwijl ze een enorme hoeveelheid energie vrijgeven, is een nieuwe opkomende nucleaire technologie. Dit is anders dan kernsplijting, waarbij de kern van een atoom energie versplintert en vrijgeeft, die wordt gebruikt om elektriciteit op te wekken in de huidige kerncentrales. Fusie staat nog verder van commercialisering af dan SMR, maar er ontstaat commerciële belangstelling, zoals blijkt uit de recente overeenkomst van Google om stroom te kopen van een geplande fusiecentrale in de jaren 2030.

3. Wij verwachten dat duurzame beleidsondersteuning een structurele rugwind zal opleveren

Naast de hoge kosten en de lange aanlooptijd zijn de zorgen over nucleaire veiligheid ook een belangrijke reden voor de anti-nucleaire houding van sommige landen of de beslissing om helemaal te stoppen met kernenergie. Als teken van een toenemende belangstelling voor kernenergie lijken sommige van deze landen dit beleid te heroverwegen , of in ieder geval te bespreken .

Duitsland heeft bijvoorbeeld al zijn kerncentrales gesloten nadat het in 2011 had besloten de kerncentrales te beëindigen, maar heeft onlangs zijn verzet tegen kernenergie laten varen. Denemarken overweegt een 40-jarig nucleair verbod op te heffen en de grote stroomstoring in Spanje in april heeft het debat over het plan van Spanje om de kernenergie te beëindigen nieuw leven ingeblazen. Ondertussen ontwikkelen landen als Egypte en Bangladesh hun eerste kerncentrales. Andere landen met gevestigde nucleaire installaties breiden hun capaciteit uit, vaak met SMR's in het plan.

Voor een geslaagde invoering of uitbreiding van de kernenergiecapaciteit van een land is een beleid dat bestand is tegen de hoge kosten en lange aanlooptijd van cruciaal belang. Het IEA constateerde dat China recent zijn nucleaire installaties snel heeft kunnen uitbreiden en gemiddeld binnen vijf jaar projecten heeft kunnen voltooien dankzij het standaardiseren van de ontwerpen van reactoren en het ontwikkelen van een sterke toeleveringsketen en geschoolde arbeidskrachten. Van de 62 reactoren die in aanbouw zijn, bevinden zich momenteel 29 in China, dat de VS naar verwachting tegen 2030 zal inhalen als 's werelds grootste kernenergieproducent.

Hoewel ondersteuning van nucleair beleid in ontwikkelde landen waarschijnlijk niet zo sterk zal zijn als de betrokkenheid van de Chinese overheid, kan er nog veel worden bereikt. Het energie- en industriebeleid op lange termijn kan de standaardisering van het ontwerp van reactoren en een sterke toeleveringsketen bevorderen; overheidssteun in de vorm van leninggaranties of risicodelingsmechanismen kan ook helpen de risico's te beperken en financiering aan te trekken.

Volgens het IEA blijft op kortere termijn het verlengen van de levensduur van bestaande reactoren, waar mogelijk, de meest rendabele manier om stabiele nucleaire installaties in stand te houden om bij te dragen aan een veilige en betaalbare elektriciteitsvoorziening.

Levenslange verlengingen zijn echter niet zonder controverse. Er bestaan zorgen over de verslechtering van de betrouwbaarheid van componenten, de gevolgen van klimaatverandering en het feit dat de nadruk op kernenergie de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen in de weg zou kunnen staan. 13 landen hebben echter besloten de levensduur van in totaal 64 reactoren te verlengen, die goed zijn voor ongeveer 15% van de huidige capaciteit van de mondiale nucleaire installaties.

Verlengen en verspreiden

Aantal landen die strategieën ter ondersteuning van kernenergie volgen

Bron: Internationaal Energieagentschap (IEA). Het pad naar een nieuw tijdperk voor kernenergie. Januari 2025. Informatiesysteem betreffende kernreactoren van het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) De kaart toont de huidige nucleaire-energiecapaciteit in elke regio, op basis van gegevens van de IAEA. De tabel geeft het aantal landen weer die plannen hebben voor een van de drie strategieën met betrekking tot kernenergie of deze overweegt, in elke regio, op basis van samenvattingen van beleidsbesluiten uit het IEA-verslag.

4. De waardeketen van traditionele kernenergie biedt een aantal aantrekkelijke mogelijkheden

Sommige Amerikaanse kernenergieproducenten hebben in de eerste plaats geprofiteerd van een golf van stroomafnameovereenkomsten met grote technologiebedrijven. Er zijn langs de gehele waardeketen mogelijkheden om de groeiende belangstelling voor kernenergie te benutten, waaronder in de uraniumwinning, productie van onderdelen, gespecialiseerde techniek en dienstverlening.

Neem uraniumwinning. Op dit moment, met een uraniumtekort na tien jaar lang neergaande markt, is voor de uitbreiding van de nucleaire capaciteit meer uranium nodig. "Ik denk dat er in deze stijgende uraniummarkt meer speelruimte is omdat het primaire aanbod zwak en moeilijk te intensiveren is, en het secundaire aanbod afneemt en de vraag toeneemt", zegt analist voor aandeleninvesteringen Aditya Bapna. "Gezien de complexiteit en de lange aanlooptijd van de ontwikkeling van uraniumwinning is laaggeprijsde winning met een sterke balans in gebieden met lagere geopolitieke risico's naar mijn mening aantrekkelijker."

Industriële bedrijven die steeds vaker aan kernenergie worden blootgesteld, verdienen wellicht ook de aandacht van investeerders. Een grote Amerikaanse machinefabrikant kocht onlangs een producent van sensoren voor de lucht- en ruimtevaart- en nucleaire industrie. "De markt heeft veel baat bij de extra blootstelling aan luchtvaart/ruimtevaart en nucleaire industrie, aangezien dit waarschijnlijk de twee beste eindmarkten zijn die je de komende tien jaar kunt hebben", zegt analist voor aandeleninvesteringen Nate Burggraf.

Waar het op neerkomt

Verwacht wordt dat de wereldwijde productie van kernenergie in 2025 een hoogtepunt zal bereiken, en meer dan 40 landen hebben nu plannen om het gebruik van kernenergie uit te breiden. Zelfs in landen die kernenergie van oudsher hebben vermeden, zoals Australië, is het debat over de rol van kernenergie in de energiemix opnieuw aangezwengeld.

Kernenergie heeft al eerder een cyclus van pieken en dalen doorgemaakt, maar deze keer kan het anders zijn, aangezien de belangstelling voor investeringen door de particuliere sector, met name in nieuwe technologieën zoals SMR's, toeneemt.

Investeerders kunnen mogelijkheden vinden in de waardeketen, waaronder mijnbouwbedrijven, nutsbedrijven en gespecialiseerde engineering- en dienstverleningsbedrijven. Zij moeten ook toezicht houden op de ontwikkeling elders in het elektriciteitssysteem. De elektriciteitsnetten moeten inspelen op de stijgende vraag naar elektriciteit en het groeiende aanbod uit hernieuwbare energiebronnen en andere bronnen. Modernisering en uitbreiding van het net zijn naar onze mening een groeigebied dat ook investeerders nauwlettend in de gaten moeten houden.