De wereld bevindt zich op een geopolitiek kruispunt, nu de Verenigde Staten, een van de belangrijkste pijlers van de huidige wereldorde, de fundamentele aannames van dat systeem in twijfel begint te trekken. Hoewel de financiële crisis in 2008^[1] de wereldorde aan het wankelen bracht, probeerden opeenvolgende Amerikaanse regeringen (waaronder die van president Biden) via traditionele allianties het bestaande kader in stand te houden. Toen president Trump aan zijn tweede termijn begon, kwam er een drastische verandering in die koers. Binnen enkele weken kondigde zijn regering een beslissende koerswijziging aan, met nieuwe afspraken over defensieverplichtingen en een grondige herziening van de handels- en financiële systemen.

Deze strategische ommezwaai zal waarschijnlijk blijvende gevolgen hebben, ook als de Amerikaanse politiek in de toekomst nog verandert. Als de VS niet langer inzet op soft power, zal het land wel eens meer zijn toevlucht kunnen nemen tot hard power om zijn doelstellingen te bereiken. China en Rusland, die al langer kritiek hebben op de liberale orde onder leiding van het Westen, gebruiken op een vergelijkbare manier hun markten en legers om de internationale dynamiek in hun voordeel te beïnvloeden. Veel Europese landen hebben mensenrechten en democratische waarden nog steeds in het vaandel, maar omdat de VS geen consequent leiderschap toont, is het nu moeilijker om deze idealen als gemeenschappelijke waarden uit te dragen.

In dit artikel geven we een overzicht van een aantal denkbare scenario's voor een nieuwe wereldorde.

Night Watch schept licht in de duisternis

Wanneer de onzekerheid extreem groot is, heb je als portfoliomanager meer nodig dan single-point prognoses om tot goede beleggingsbeslissingen te komen. In dit soort situaties biedt het Night Watch-team van Capital Group vaak waardevolle inzichten. Night Watch is ons team van economen, politiek analisten en portfoliomanagers dat onderzoek doet naar marktverstoringen om zo betere beleggingsbeslissingen te kunnen faciliteren.

Het team, genoemd naar de Nachtwacht van Rembrandt, past scenario-analyse toe om verschillende uitkomsten te onderzoeken en niet zozeer één specifiek resultaat te voorspellen. Het doel is om verschillende perspectieven vanuit heel Capital bij elkaar te brengen binnen een dynamisch kader voor toekomstscenario's en om hieruit implicaties voor beleggingen te destilleren.

“We doen geen voorspellingen,” zegt de Amerikaanse econoom Jared Franz, voorzitter van het Night Watch-team. “We proberen verschillende narratieven op te stellen die stuk voor stuk een plausibel toekomstbeeld schetsen. Vervolgens destilleren we de implicaties voor beleggingen voor elke uitkomst, zodat portfoliomanagers hierop hun beslissingen kunnen baseren zodra dingen duidelijker worden.”

Het Night Watch-team boog zich eerder al over grote crises, zoals de coronapandemie, wereldwijde militaire conflicten en schuldencrises. Het team kijkt naar problemen die zich kunnen voordoen of voordat ze escaleren en brengt situaties in kaart die misschien weinig waarschijnlijk zijn, maar wel een grote impact kunnen hebben.

Een kader voor een onzekere toekomst

Dit jaar analyseerde het Night Watch-team de tarieven van de Trump-regering en het openbreken van traditionele veiligheidsallianties. De basis voor deze analyse werd meteen na de verkiezing van president Trump in november 2024 gelegd.

De wereldorde valt uiteen langs twee krachtige assen: economische en militaire hard power. Op economisch gebied zou de wereld kunnen overhellen naar tactische deals of naar verregaande ontkoppeling. Bij het maken van deals worden tarieven als pressiemiddel gebruikt, maar die zijn nog steeds beheersbaar, kapitaalstromen zijn solide en wereldwijde toeleveringsketens kunnen via friendshoring worden aangepast. In een ontkoppelde wereld mislukken onderhandelingen juist, worden de tarieven blijvend verhoogd, komen er handelsblokken die vergeldingsmaatregelen nemen, zullen kritieke grondstoffen- en kapitaalbewegingen ernstig worden verstoord en zal de status van de dollar als internationale reservevaluta meer onder druk komen te staan.

Op militair vlak strekt het spectrum zich uit van langdurige allianties tot strategische afschrikking en verder machtsvertoon. In een internationaal scenario dat op samenwerking is gericht - zoals we de afgelopen zes, zeven decennia hebben gezien - blijven bondgenootschappen zoals de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) overeind, is er sprake van conflictbeheersing via multilaterale samenwerking en speelt diplomatie een centrale rol bij het verminderen van spanningen. In een dergelijke context zullen leiders eerder kiezen voor een gematigde benadering van internationale claims en belangen. Daarnaast zou de VS zich kunnen inzetten voor het stimuleren van de-escalatie en dialoog.

In een scenario dat minder op samenwerking is gericht, zouden grootmachten echter kunnen proberen om hun belangen op een directere manier te laten gelden. Dit zou kunnen leiden tot de bezetting van strategische gebieden, intensivering van regionale geschillen en een hoger risico op wapenproliferatie. In zo'n wereld zou de doeltreffendheid van multilaterale instellingen zoals de Verenigde Naties in twijfel kunnen worden getrokken. Dit roept herinneringen op aan een verleden waarin de bestuurlijk systemen moeite hadden om grip te houden op de wereld.

Deze factoren leiden tot vier verschillende geopolitieke uitkomsten, elk met ingrijpende gevolgen voor de wereldwijde stabiliteit, economische integratie en de spelregels voor internationale betrokkenheid.

Geopolitieke herschikking: Potentiële uitkomsten en implicaties voor beleggingen

In het licht van de bovenstaande economische en veiligheidsscenario's heeft ons Night Watch-team vier brede potentiële uitkomsten benoemd: handelsconflicten, grote handelsdeals, terugkeer van wereldmachten en assertief nationalisme.

Handelsconflicten: Het scenario van handelsconflicten wordt gekenmerkt door hoge tarieven, exportbeperkingen voor technologie en andere protectionistische maatregelen die de economische ontkoppeling en de verschuiving in de toeleveringsketen zullen versnellen. De VS werkt samen met andere landen om risico's te beperken en hun economieën te diversifiëren. Grootmachten zoals de VS en China botsen met elkaar op het gebied van technologie en handel.

Grote deals: In dit scenario zegeviert diplomatie en houden allianties stand. President Trump zou tevreden kunnen zijn met kleinschalige handelsdeals, en de tarieven worden slechts beperkt verhoogd. De VS richt zich weer op de NAVO en Europa en de spanningen tussen de VS en China zijn beheersbaar. Dit is het meest gunstige scenario en is in algemene zin een goed klimaat voor de aandelenmarkten en de economie.

Grootmachten: Grootmachten erkennen elkaars regionale invloedssferen en gaan onderlinge conflicten uit de weg. Er zijn minder handelsdreigingen en de macht is goed verdeeld. Dit lijkt op een terugkeer naar het koloniale tijdperk, waarin koloniale grootmachten de wereld in invloedssferen verdeelden en onderling niet-aanvalsverdragen sloten.

Assertief nationalisme: Dit is het tegenovergestelde van dat gunstige scenario en uit zich in een wereldwijde handelsoorlog en meer machtsvertoon om veiligheidsproblemen aan te pakken, met het staartrisico van militaire conflicten tussen grootmachten. Markten en economieën zullen hier waarschijnlijk negatief op reageren.

Welke kant gaan we op?

Hoewel wij nog steeds van mening zijn dat de VS zich door pragmatisme zal laten leiden, lijkt het erop dat traditionele kaders niet langer van toepassing zijn en dat er zich nog steeds nieuwe bondgenootschappen, handelsroutes en toeleveringsketens aan het vormen zijn. De Wereldhandelsorganisatie heeft aan kracht ingeboet en uitspraken van instellingen zoals het Internationaal Gerechtshof worden steeds vaker genegeerd door de grootmachten.

Analisten van het Night Watch-team presenteren verschillende visies op de vorm die de nieuwe wereldorde de komende jaren kan aannemen. Dane Mott verwacht dat de invloed van de VS meer betwist wordt, dat de macht steeds meer verspreid raakt en dat relaties een transactioneel karakter krijgen. Jared Franz stelt dat waar de VS neigt naar protectionisme, “de EU, Japan en India zich nog altijd inzetten voor vrije handel en veiligheidskaders.” Tryggvi Gudmundsson schetst echter een Amerika dat zich terughoudend opstelt, een China dat een evenwicht zoekt tussen ambitie en wederzijdse afhankelijkheid, en een Rusland dat zich richt op veiligheid. Matt Miller concludeert dat China zich opmaakt voor “een grotere zelfredzaamheid zonder de internationale banden te verbreken,” en dat de VS een strategische reset nastreeft.

Beleggen in een veranderende wereld

De macro-economische implicaties geven vier verschillende toekomstscenario's weer op basis van de huidige geopolitieke en economische ontwikkelingen. Het meest sombere vooruitzicht, assertief nationalisme, houdt een gebrek aan groei in, nagenoeg nul procent rente, een groot begrotingstekort en een verzwakte dollar omdat rivaliserende valuta's en goud steeds meer terrein winnen.

Een handelsconflict kan zelfs leiden tot stagflatie. Hogere tarieven kunnen leiden tot inflatiedruk, waardoor de Federal Reserve de rente misschien zal verhogen, ook als de groei achterblijft, de werkloosheid hoog is en er een fors begrotingstekort is.  

In het scenario van de terugkeer van de grootmachten hebben regeringen hogere begrotingstekorten en accepteren ze een hogere inflatie omdat geopolitieke invloed en regionale controle voorop staan. Ondanks deze druk blijft de wereldeconomie relatief veerkrachtig, ondersteund door handelsblokken en strategische investeringen.

Het scenario van de grote deals gaat uit van een wereldwijd stabieler klimaat, waarin diplomatie de boventoon voert, de groei nog steeds relatief robuust is, de inflatie gematigd en de dollar sterk blijft.

Bij de gevolgen voor de verschillende sectoren in de vier scenario's – handelsconflicten, grote deals, grootmachten en assertief nationalisme - is duidelijk zichtbaar welke impact geopolitieke verschuivingen kunnen hebben op de dynamiek van de wereldhandel.

• In het handelsconflict- scenario hebben bedrijven die zich op de binnenlandse markt richten, profijt van het protectionistische beleid en kunnen sommige bedrijven, de zogenaamde nationale kampioenen, zelfs rekenen op extra overheidssteun. Bedrijven die afhankelijk zijn van buitenlandse markten en duurzame consumptiegoederen kunnen echter tegenwind ondervinden.
• Bij de grote deals is het klimaat evenwichtiger, is er meer steun voor cyclische bedrijven, duurzame consumptiegoederen en financials en minder steun voor niet-duurzame consumptiegoederen.
• Onder de grootmachten zien we regionale blokvorming en forse investeringen in de defensie-industrie, waardoor lucht- en ruimtevaart, cyber- en halfgeleidersectoren een impuls krijgen, maar de wereldhandel risicovoller wordt.
• Assertief nationalisme is het meest verstorende toekomstscenario, waarin defensie, nutsbedrijven en goud steeds meer een prominente plaats innemen, de economie stagneert en de vooruitzichten voor consumentengoederen somber zijn.